امروزه استفاده از تجهیزات مناسب و تخصصی یکی از الزامات محیط‌های صنعتی و کارگاه‌های بزرگ است. به همین علت تجهیزات زیادی را می‌توان در خصوص پیشبرد اهداف تجاری و صنعتی نام برد که یکی از آنها، جرثقیل برقی سقفی است. اما جرثقیل‌های برقی از اجزای متعددی تشکیل شده‌اند که هر یک نقش حیاتی در عملکرد صحیح و ایمن دستگاه هنگام انجام امور مختلف نظیر باربرداری ایفا می‌کنند. از این رو شناخت دقیق اجزای تشکیل دهنده این تجهیزات به افراد و تکنسین‌ها کمک می‌کند تا بتوانند بهره وری را افزایش داده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. با توجه به اهمیت بالای شناخت این تجهیزات، در ادامه‌ی این مقاله، اجزای جرثقیل برقی را به صورت تخصصی بررسی کرده و وظایف هر بخش را به تفکیک توضیح خواهیم داد.
مدت زمان تقریبی مطالعه‌ی این مقاله 8 دقیقه می‌باشد.
موتور الکتریکی
یکی از بخش‌های اصلی که حتما اسم آن به گوشتان خورده، موتور دستگاه است. موتور الکتریکی، یکی از مهم‌ترین اجزای جرثقیل برقی است که نیروی لازم برای حرکت را دستگاه را فراهم می‌کند. این موتورها معمولاً از نوع سه فاز القایی هستند و توان خروجی آنها متناسب با ظرفیت بار جرثقیل انتخاب می‌شود. موتورهای قوی‌تر برای جرثقیل‌هایی که باید بارهای سنگین‌تر را حمل کنند، استفاده می‌شوند. به طبع برای ظرفیت‌های پایین‌تر، موتورهای متناسب با آنها استفاده می‌شود. علاوه بر این، راندمان بالای موتورهای الکتریکی باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر سیستم می‌شود. استفاده از فناوری‌های جدید مانند کنترل دور موتور (اینورتر) نیز به بهینه سازی عملکرد جرثقیل کمک شایانی می‌کند. تکنسین‌ها باید با کارکرد صحیح این بخش آشنایی لازم و کافی را داشته باشند تا ضمن استفاده درست و اصولی از آن، در صورت خرابی قادر به تعمیر دستگاه باشند.
اجزای جرثقیل برقی: گیربکس
گیربکس نیز یکی دیگر از اجزای جرثقیل برقی است که وظیفه انتقال و تنظیم گشتاور تولیدی موتور را بر عهده دارد. این قطعه مهم و کاربردی با کاهش سرعت و افزایش گشتاور، به عملکرد بهتر و کنترل دقیق‌تر حرکت جرثقیل برقی کمک می‌کند. انواع مختلفی از گیربکس‌ها در این تجهیزات به کار می‌روند که متناسب با نیاز و میزان وزن بار انتخاب می‌شوند. گیربکس‌های حلزونی و هلیکال از جمله پرکاربردترین نوع گیربکس‌ها در جرثقیل‌های برقی هستند. انتخاب گیربکس مناسب، تأثیر زیادی در کاهش استهلاک و افزایش بهره وری سیستم دارد. بهتر است که قبل از خرید جرثقیل برقی با افراد مجرب و کارشناسان مشورت گرفته و با توجه به نیاز خود از محصول، بهترین مورد را خریداری کنید.
درام و سیم بکسل
یکی دیگر از اجزای جرثقیل برقی که وجود آن از اهمیت بالایی در نحوه‌ی کارکرد دستگاه دارد، درام و سیم بکسل است. به طور واضح‌تر، درام قطعه‌ای است که سیم بکسل به دور آن پیچیده شده و هنگام بالا یا پایین بردن بار، سیم را باز و بسته می‌کند. طراحی و جنس درام تاثیر مستقیمی بر ایمنی و کارایی جرثقیل دارد. از طرف دیگر سیم بکسل‌ها نیز باید مقاومت بالایی در برابر کشش و سایش داشته باشند تا از پاره شدن یا فرسایش زود هنگام جلوگیری شود. البته ناگفته نماند که جرثقیل برقی از دو نوع زنجیری و سیم بکسلی است. نگهداری و بررسی دوره‌ای این بخش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرگونه خرابی می‌تواند منجر به حادثه‌های جدی شود. بهتر است که قبل و بعد از استفاده از جرثقیل برقی، حتما دستگاه را به طور کامل بررسی کنید.
اجزای جرثقیل برقی: قلاب و قلاب گیر
قلاب و قلاب‌گیر نیز از اجزای کلیدی در هنگام جابه‌جایی بار محسوب می‌شوند. این بخش معمولاً از فولاد آلیاژی مستحکم ساخته شده و ظرفیت آن متناسب با نوع و وزن بار انتخاب می‌شود. برخی قلاب‌ها دارای مکانیزم‌های ایمنی مانند قفل خودکار هستند تا از جدا شدن ناگهانی بار جلوگیری شود. نگهداری و تست منظم این قطعات برای اطمینان از عملکرد صحیح آنها امری بسیار ضروری است.
این را هم بخوانید: تفاوت جرثقیل دستی و جرثقیل برقی در چیست؟
ترمزها
یکی دیگر از اجزای جرثقیل برقی که برای مهار و کنترل بار از آن استفاده می‌شود، ترمزها هستند که برای کنترل توقف و کاهش سرعت بار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این بخش نقش حیاتی در جلوگیری از سقوط ناگهانی بار و افزایش ایمنی جرثقیل در هنگام فرآیند جابجایی دارند. انواع مختلفی از ترمزها مانند ترمز الکترومغناطیسی، دیسکی و مکانیکی در جرثقیل‌های برقی به کار می‌روند. انتخاب نوع مناسب ترمز بستگی به ظرفیت و کاربری جرثقیل در حوزه‌های مختلف دارد.
اجزای جرثقیل برقی: ریل و چرخ‌ها
ریل‌ها مسیر حرکت افقی جرثقیل را تعیین می‌کنند و چرخ‌ها امکان حرکت روی این مسیر را فراهم می‌سازند. پس باید در نظر داشت هماهنگی بین اجزای جرثقیل برقی یکی از نکات مهم در خصوص نحوه‌ی کارکرد و نگهداری آن می‌باشد. چرخ‌ها معمولاً از جنس فولاد مقاوم یا پلی یورتان ساخته می‌شوند تا در برابر سایش و فشار زیاد در اثر باربرداری‌های مکرر مقاومت کافی داشته باشند. سیستم تعلیق و یاتاقان‌های چرخ‌ها نیز در عملکرد روان و بدون لرزش جرثقیل برقی نقش مهمی دارند. نصب و تنظیم دقیق این بخش‌ها باعث کاهش اصطکاک و افزایش طول عمر جرثقیل در بلند مدت می‌شود. این امر تاثیر مستقیمی در صرفه جویی هزینه‌ها در بلند مدت خواهد داشت.
تابلو برق و کنترل پنل
تابلو برق شامل اجزای کنترلی مانند کنتاکتور، رله و فیوز است که وظیفه مدیریت برق و کنترل عملکرد جرثقیل برقی را بر عهده دارند. این تابلوها معمولاً دارای سیستم‌های حفاظتی برای جلوگیری از نوسانات ولتاژ و اتصال کوتاه هستند. کنترل پنل نیز امکان کنترل حرکت و سرعت را برای اپراتور فراهم می‌کند. سیستم‌های مدرن کنترل از راه دور و برنامه‌های مانیتورینگ نیز برای افزایش دقت و ایمنی در جرثقیل‌های برقی به کار گرفته می‌شوند.
این را هم بخوانید: انواع جرثقیل برقی را بشناسید!
اجزای جرثقیل برقی: سنسورها و سیستم‌های ایمنی
سنسورهای جرثقیل شامل سنسورهای بار، محدود کننده‌های حرکت و سیستم‌های اضطراری هستند که از بروز حوادث ناگوار جلوگیری می‌کنند. به همین علت این سنسورها یکی از اجزای جرثقیل برقی هستند که اطمینان از عملکرد صحیح آنها، تاثیر مستقیمی در طول عمر و عملکرد درست و صحیح دستگاه دارد. این سیستم‌ها شامل سنسورهای تشخیص اضافه بار، میکروسوئیچ‌های محدود کننده حرکت و مکانیزم‌های توقف اضطراری می‌شوند. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در این بخش باعث بهبود ایمنی و کاهش حوادث ناشی از خطای انسانی می‌شود. نصب و بررسی دوره‌ای این سیستم‌ها تضمین کننده عملکرد ایمن جرثقیل است.
جرثقیل‌های برقی از مجموعه‌ای از اجزای بسیار پیچیده تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش خاصی در عملکرد و ایمنی آنها دارند. از این رو شناخت و درک صحیح از این اجزا و نحوه عملکرد آنها برای استفاده بهینه و ایمن از این تجهیزات ضروری است. انتخاب قطعات باکیفیت، سرویس منظم و رعایت استانداردهای ایمنی از عوامل مهم در افزایش کارایی و طول عمر جرثقیل‌های برقی محسوب می‌شوند. علاوه بر این بهره گیری از فناوری‌های جدید مانند سیستم‌های کنترل هوشمند و اتوماسیون صنعتی می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد این تجهیزات داشته باشد. در این مقاله سعی کردیم تا با بررسی بیشتر اجزای جرثقیل برقی، شناخت و درک بهتری نسبت به وظیفه هرکدام از آنها داشته باشیم و در صورت خرابی، توانایی تشخیص ایرادات را داشته باشیم.