در دنیای پیشرفته و گسترده صنعت، تجهیزات جابجایی بار مانند جرثقیل دستی (Hand Chain Hoist) نقش بسیار مهمی در افزایش بهره‌وری و ایمنی در محیط‌های کارگاهی دارند. اما قبل از خرید و یا استفاده از این نوع جرثقیل‌ها، یکی از مهم‌ترین گام‌ها، درک و تحلیل کاتالوگ فنی محصول است. این کاتالوگ‌ها ضمن ارائه‌ی بهتر مشخصات فنی و نحوه‌ی استفاده، آموزش کاملی در مورد نحوه‌ی درست نگهداری و باربرداری با آن را در خود دارند. با توجه به اهمیت بالای استفاده درست از جرثقیل دستی و ماهیت کارکرد آن، در این مقاله به زبان ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم چگونه می‌توان خواندن کاتالوگ جرثقیل دستی را به درستی تفسیر کرد. این اطلاعات علاوه بر شرح کامل نحوه‌ی استفاده، نقشه انفجاری کاملی از دستگاه و قطعات آن به ما ارائه می‌دهند.
مدت زمان تقریبی مطالعه‌ی این مقاله 7 دقیقه می‌باشد.
کاتالوگ فنی جرثقیل دستی چیست؟
کاتالوگ فنی (Technical Catalog) یک سند یا فایل است که اطلاعات دقیق، مشخصات فنی و ویژگی‌های عملکردی یک دستگاه را به صورت کاکل ارائه می‌دهد. در مورد جرثقیل دستی، این اطلاعات شامل مواردی مثل ظرفیت باربرداری، ارتفاع بلند کردن، وزن دستگاه، استانداردها، جنس قطعات و موارد ایمنی می‌باشد. از این رو دانستن ماهیت هر کدام از قطعات موجود در دستگاه به ما کمک می‌کند تا علاوه بر استفاده درست و اصولی از دستگاه، از خرابی‌های احتمالی آن هم جلوگیری کنیم. نه تنها جلوگیری، بلکه با استفاده کردن از نقشه دقیق انفجاری در کاتالوگ دستگاه، این امکان برای ما فراهم می‌شود که در صورت بروز خطا و مشکل در عملکرد دستگاه، قادر به تشخیص و تعمیر آن باشیم.
بخش‌های اصلی برای خواندن کاتالوگ فنی جرثقیل دستی
در ادامه مهم‌ترین قسمت‌هایی که باید در کاتالوگ فنی به آنها توجه کنید را معرفی می‌کنیم. این موارد از جمله بخش‌های اساسی هستند که در کارکرد کلی جرثقیل دستی تاثیر بالایی دارند. این اطلاعات در قالب جداولی منظم در اختیار شما قرار می‌گیرند که اگر با روش خواندن درست کاتالوگ فنی آشنا باشید، قطعا قادر به رفع اکثر مشکلات پیش آمده در دستگاه خواهید شد.
ظرفیت باربرداری (Lifting Capacity)
اولین و مهم‌ترین مشخصه ظرفیت جرثقیل دستی است که معمولاً بر حسب کیلوگرم یا تن نوشته می‌شود (مثلاً 1T یا 1000kg). این عدد حداکثر وزنی است که جرثقیل می‌تواند با ایمنی کامل بلند کند. قبل از خرید جرثقیل دستی باید با تشخیص و تخمین درست حداکثر میزان بار، ظرفیت درستی از جرثقیل دستی را انتخاب کنید. به عنوان مثال جرثقیل دستی 3 تن برای بارهایی تا حداکثر 3000 کیلوگرم طراحی شده‌اند.
ارتفاع بلند کردن (Lifting Height)
این بخش خواندن کاتالوگ جرثقیل دستی نشان دهنده طول زنجیر بار است. مثلاً 3 متر یا 6 متر. اگر بار سنگینی دارید که باید از ارتفاع بالا بلند شود، این عدد اهمیت زیادی دارد. این مورد هم دقیقا مثل میزان ظرفیت، باید پس از بررسی دقیق مشخص شود. البته مواردی هم وجود دارد که نیاز به ارتفاع بیشتری دارد. در این صورت بهتر است که با مشورت با افراد مجرب و خبره، با استفاده از تجهیزات اصولی، زنجیر باربرداری جرثقیل را به میزان دلخواه اما با رعایت محدودیت‌هایی افزایش داد.
نیروی کششی دستی (Hand Pull)
مقدار نیرویی که اپراتور باید اعمال کند تا بار بلند شود. معمولاً بر حسب نیوتن (N) ذکر می‌شود. هرچه این عدد کمتر باشد، عملکرد جرثقیل راحت‌تر خواهد بود. در حالت عادی هنگام باربرداری با جرثقیل 1 تن، این فشار تا حدودی کمتر بوده و با بیشتر شدن مقدار ظرفیت، طبیعتا نیاز به نیروی بیشتری خواهیم داشت. اما سادگی و سهولت در استفاده یکی از ویژگی‌های اصلی جرثقیل‌های دستی زنجیری می‌باشد.
تعداد رشته‌های زنجیر بار (Load Chain Falls)
یکی از موارد مهمی که در هنگام خواندن کاتالوگ فنی جرثقیل دستی باید به آن توجه کنید، تعداد زنجیر و رشته‌های آن است. این عدد نشان دهنده چند زنجیر برای بلند کردن بار استفاده می‌شود. هر چه تعداد زنجیر بیشتر باشد، ظرفیت باربری بالاتر است. به عنوان مثال جرثقیل دستی زنجیری با ظرفیت 5 تن، از دو زنجیر( دوبل) برای بلند کردن بار استفاده می‌کند.
این را هم بخوانید: بررسی و مقایسه جرثقیل دستی ۱ تن با ۳ تن!
خواندن کاتالوگ فنی جرثقیل دستی و جنس زنجیر (Chain Material)
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های جرثقیل دستی، جنس زنجیر به کار رفته در آن است. زنجیر باید از فولاد آلیاژی و مقاوم در برابر سایش و خوردگی باشد. به عنوان مثال این موضوع در دوام و ایمنی جرثقیل دستی 2 تن تأثیر زیادی دارد. زنجیرهای گرید 80 از جمله استانداردترین زنجیرهایی هستند که در صنعت باربرداری از آنها استفاده می‌شود.
وزن خالص دستگاه (Net Weight)
وزن خود دستگاه بدون بار یکی از اطلاعات مهمی است که هنگام خواندن کاتالوگ فنی جرثقیل دستی باید به آن توجه کنید. این اطلاعات برای حمل و نقل و نصب دستگاه مهم است. چراکه اگر قصد استفاده از ترولی را هم داشته باشید، باید وزن خود دستگاه را هم به بار اضافه کرده و بعد از آن ترولی با ظرفیت مناسب انتخاب کنید. قطعا خود دستگاه هم وزنی به تیرآهن و ترولی وارد می‌کند که عدم توجه به آن می‌تواند منجر به سقوط و حتی خسارت‌های جانی و مالی شود.
نمادها و اختصارات رایج در کاتالوگ
برای درک بهتر و خواندن کاتالوگ جرثقیل دستی باید با بعضی از اصطلاحات رایج در این حوزه آشنایی کافی داشته باشید. دانستن این اطلاعات به شما کمک می‌کند که با صرف زمان کمتر، بتوانید تحلیل بهتری داشته باشید. برخی از رایج‌ترین‌ها عبارت‌اند از:
- SWL (Safe Working Load): ظرفیت مجاز بار
- N.W (Net Weight): وزن خالص
- G.W (Gross Weight): وزن ناخالص
- Hoisting Speed: سرعت بالابری (در مدل‌های برقی)
- CE/ISO/GS: استانداردهای بین‌المللی
چگونه انتخاب درستی داشته باشیم؟
برای انتخاب و خرید جرثقیل دستی مناسب، تنها به عدد ظرفیت نگاه نکنید و موارد زیر را در نظر داشته باشید.
- شرایط محیطی (گرما، رطوبت، گردوغبار)
- تعداد دفعات استفاده در روز که اکثرا در مدل‌های برقی مورد استفاده قرار می‌گیرند
- محل نصب و محدودیت‌های فضا که یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در هنگام خرید جرثقیل دستی می‌باشد.
نکات تکمیلی و ایمنی
- از زنجیرهای غیراستاندارد استفاده نکنید. چرا که ممکن است باعث بروز خسارات جانی و مالی شود.
- در صورت عدم آشنایی با اصطلاحات فنی، با واحد فنی، افراد مجرب و یا فروشنده دستگاه مشورت کنید.
خرید جرثقیل دستی آن هم به درستی، شاید در ظاهر کاری ساده به نظر برسد. اما با چالش‌هایی هم مواجه خواهد بود. خواندن کاتالوگ فنی جرثقیل دستی کار دشواری نیست، فقط کافی است با بخش‌های مختلف آن آشنا شوید. با استفاده صحیح از این اطلاعات می‌توانید بهترین انتخاب را برای کارگاه، کارخانه یا پروژه خود داشته باشید. اگر در انتخاب محصولی خاص یا تفسیر مشخصات فنی نیاز به راهنمایی دارید، حتماً با مشاورین فنی مجموعه‌های معتبر مشورت کنید.