در صنایع مختلف، حمل و جابه‌جایی بارهای سنگین نیازمند استفاده از تجهیزات ایمنی و مقاومی است که بتواند فشار و وزن بالای اجسام را تحمل کند. تجهیزات زیادی وجود دارند که بسته به کاربردشان، در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند که تسمه‌های حمل بار یکی از این تجهیزات مهم به شمار می‌روند. در این میان، ضخامت تسمه نقش تعیین کننده‌ای در میزان استحکام، ایمنی و کارایی آن در هنگام جابجایی اجسام دارد. انتخاب ضخامت مناسب تسمه می‌تواند از بروز حوادث ناگوار، آسیب به کالا و کاهش طول عمر تجهیزات جلوگیری کند. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه‌ی این مقاله قصد داریم تا با بررسی بیشتر اهمیت ضخامت تسمه حمل بار، اطلاعات بیشتری در این خصوص کسب کنیم.
مدت زمان تقریبی مطالعه‌ی این مقاله 8 دقیقه می‌باشد.
نقش ضخامت تسمه در استحکام مکانیکی
همانطور که می‌دانید، تسمه حمل بار با عرض‌های متفاوتی ارائه می‌شود که هر کدام از ویژگی‌های مکانیکی خاصی برخوردار است. ضخامت تسمه ارتباط مستقیم با میزان نیروی کششی قابل تحمل آن دارد. تسمه‌های حمل با عرض ضخیم‌تر قادر به تحمل وزن‌های بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر پارگی، سایش و کشش هستند. در مقابل، تسمه‌های نازک‌تر ممکن است برای بارهای سبک‌تر مناسب باشند اما تحت فشارهای بالا دچار آسیب شده یا پاره شوند. این تسمه‌ها با توجه به استاندارد رنگی که توسط شرکت‌های تولید کننده ارائه شده، قابل شناسایی و استفاده هستند. بنابراین قبل از خرید تسمه حمل بار باید با در نظر گرفتن شرایط کاری و البته اجسامو مورد نظر برای جابجایی با افراد متخصص مشورت کنید.
نکته مهم:
- برای بارهای سنگین و حساس، استفاده از تسمه‌هایی با ضخامت و عرض بالاتر توصیه می‌شود.
- استانداردسازی ضخامت تسمه بر اساس نوع بار و شرایط محیطی، ضامن ایمنی و کارایی بهتر فرایند جابجایی است.
تاثیر ضخامت تسمه بر ایمنی عملیات
ایمنی در فرآیند حمل بار، چه در محیط‌های صنعتی و چه در پروژه‌های ساختمانی، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. تسمه‌ای که ضخامت کافی نداشته باشد، تحت تنش و فشارهای ناگهانی یا بارگیری بیش از حد ممکن است پاره شود و خسارات جانی و مالی به دنبال داشته باشد. به همین دلیل در طراحی سیستم‌های جابه‌جایی بار، همیشه باید ضخامت تسمه مطابق با استانداردهای بین‌المللی و متناسب با بار مورد نظر انتخاب شود. اهمیت ضخامت تسمه حمل بار تاثیر مستقیمی با حفظ ایمنی جانی و مالی خواهد داشت.
مثال:
در حمل و جابجایی ماشین آلات سنگین یا سازه‌های فلزی بزرگ، معمولاً از تسمه‌هایی با ضخامت بالا (مانند 7.5 تا 12.5 سانتیمتر) استفاده می‌شود تا خطر پارگی و آسیب رساندن به اجسام و بار کاهش یابد. قبل از استفاده از تسمه باید با توجه به استاندارد رنگ و عرض محصول، میزان بار تخمین زده شده و با رعایت اصول ایمنی، اقدام به جابجایی اجسام کنید. هر گونه بی توجهی به این موضوع می‌توان باعث بروز حوادث ناگوار شود.
اهمیت ضخامت تسمه حمل بار در طول عمر
اهمیت ضخامت تسمه حمل بار تنها در رعایت اصول ایمنی نیست. بلکه تاثیر بالایی در میزان کارایی و طول عمر آن نیز خواهد داشت. تسمه‌هایی با عرض ضخیم‌تر به طور طبیعی مقاومت بیشتری در برابر فرسایش، تغییر شکل و اثرات محیطی مانند نور خورشید، رطوبت و مواد شیمیایی دارند. این ویژگی باعث می‌شود طول عمر تسمه افزایش یافته و هزینه‌های تعمیر و تعویض در طول زمان کاهش یابد. در مقابل، تسمه‌های نازک ممکن است در برابر عوامل محیطی آسیب‌پذیرتر باشند و نیاز به نگهداری بیشتری داشته باشند. البته اگر به صورت غیر اصولی از آن استفاده کنید و دستوالعمل‌های سازنده را رعایت نکنید!
عوامل مؤثر در انتخاب ضخامت تسمه
انتخاب ضخامت مناسب تسمه باید بر اساس چندین فاکتور انجام شود. این موارد تاثیر مستقیمی با عرض و استاندارد رنگی تسمه حمل بار خواهد داشت. این استانداردها از رنگ بنفش و عرض 2.5 سانتیمتر شروع شده و تا رنگ نارنجی و عرض 30 سانتیمتر ادامه پیدا می‌کند. بدیهی است که قبل از خرید و استفاده، باید شرایط محیطی، نوع و وزن بار مشخص شده و با توجه به آن، عرض مناسبی از تسمه را انتخاب کرد. از جمله مهم‌ترین این موارد عبارت اند از:
- وزن بار: هرچه بار سنگین‌تر باشد، تسمه با عرض ضخیم‌تر نیاز است.
- نوع بار: بارهای دارای لبه‌های تیز یا زبر ممکن است تسمه‌های ضخیم‌تر و مقاوم‌تری را طلب کنند. البته که احتمال پارگی در چنین شرایطی، بیشتر خواهد بود.
- شرایط محیطی: در محیط‌های مرطوب یا خورنده، ضخامت بالاتر به افزایش دوام و طول عمر بهتر تسمه کمک می‌کند.
- نوع استفاده: استفاده مکرر و طولانی مدت از تسمه، نیازمند انتخاب تسمه‌های ضخیم‌تر و مقاوم‌تر است.
بررسی عرض و استاندارد رنگی
در صنعت حمل و جابجایی بار، تسمه‌های حمل بار (webbing slings) بر اساس استانداردهای بین‌المللی از نظر رنگ و عرض طبقه‌بندی می‌شوند تا شناسایی ظرفیت باربری آن‌ها آسان باشد. بر اساس استاندارد EN 1492-1، هر رنگ تسمه نشان‌دهنده‌ی ظرفیت مشخصی است. به‌عنوان مثال، تسمه‌های بنفش نشان‌دهنده ظرفیت 1 تن، سبز 2 تن، زرد 3 تن، خاکستری 4 تن، قرمز 5 تن، قهوه‌ای 6 تن، آبی 8 تن و نارنجی 10 تن هستند. این کد رنگی جهانی به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به بررسی مشخصات فنی، به سرعت از ظرفیت تسمه مطلع شوند.
اهمیت ضخامت تسمه حمل بار، عرض استاندارد
عرض تسمه نیز با ظرفیت آن رابطه مستقیم دارد. معمولاً به ازای هر 1 تن ظرفیت، حدود 25 میلی‌متر عرض تسمه در نظر گرفته می‌شود. به طور مثال، یک تسمه 2 تنی معمولاً حدود 50 میلی‌متر عرض دارد. با رعایت این استانداردها، علاوه بر افزایش ایمنی، از خطاهای احتمالی در انتخاب تسمه مناسب برای بارهای مختلف جلوگیری می‌شود. در ادامه یک جدول استاندارد از رنگ، عرض تقریبی و ظرفیت تسمه حمل بار بر اساس استاندارد اروپایی EN 1492-1 ارائه شده است:
| رنگ تسمه | ظرفیت بار (WLL)* | عرض تقریبی تسمه |
|---|---|---|
| بنفش | 1 تن | 25 میلی‌متر |
| سبز | 2 تن | 50 میلی‌متر |
| زرد | 3 تن | 75 میلی‌متر |
| خاکستری | 4 تن | 100 میلی‌متر |
| قرمز | 5 تن | 125 میلی‌متر |
| قهوه‌ای | 6 تن | 150 میلی‌متر |
| آبی | 8 تن | 200 میلی‌متر |
| نارنجی | 10 تن | 250 میلی‌متر |
*WLL: Working Load Limit به معنای حداکثر ظرفیت کاری مجاز
این جدول برای تسمه‌های تخت (Flat Webbing Slings) با انتهای حلقه‌ای است. برای انواع خاص‌تر مثل تسمه‌های گرد (Round Slings)، ممکن است رنگ‌بندی کمی متفاوت باشد.
استفاده از ابزار مناسب، ایمن و استاندارد یکی از لازمه‌های هر محیط صنعتی و کارگاهی محسوب می‌شود. از این رو باید با صرف وقت و هزینه، از ابزار و تجهیزات مناسب استفاده کرد. ضخامت تسمه یکی از مهم‌ترین پارامترهای فنی در ایمنی و کیفیت فرآیند حمل بار است. انتخاب ضخامت مناسب نه تنها به حمل ایمن‌تر بار کمک می‌کند، بلکه باعث صرفه جویی در هزینه‌های نگهداری و افزایش طول عمر تجهیزات می‌شود. توصیه می‌شود برای هر پروژه حمل بار، ضخامت تسمه با دقت و بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب شده و به طور منظم مورد بازبینی و تست قرار گیرد. در این مقاله سعی کردیم تا با بررسی بیشتر اهمیت ضخامت تسمه حمل بار، با نکات پیرامون این حوزه آشنا شده و بررسی کلی بر مفهوم آن داشته باشیم.