مخزن‌های بتنی از اجزای حیاتی در بسیاری از پروژه‌های عمرانی، صنعتی، کشاورزی و ساختمانی به شمار می‌آیند. این مخازن معمولاً برای ذخیره آب، فاضلاب، مواد شیمیایی یا مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بسته به کاربردشان در ابعاد و وزن‌های مختلفی تولید می‌شوند. با وجود مزایای متعدد مخزن‌های بتنی مانند استحکام بالا و مقاومت در برابر شرایط محیطی، فرآیند جابجایی و نصب آن‌ها همیشه با چالش‌های جدی همراه بوده و است. یکی از ابزارهایی که در این زمینه کاربرد گسترده‌ای دارد، جرثقیل دستی است. ابزاری که با ساختار ساده اما عملکردی قدرتمند، امکان جابجایی ایمن این مخازن را فراهم می‌سازد. در ادامه‌ی این مقاله قصد داریم تا با بررسی بیشتر فرایند جابجایی مخزن‌های بتنی، با نحوه‌ی انجام آن بیشتر آشنا شویم.
مدت زمان تقریبی مطالعه‌ی این مقاله 7 دقیقه می‌باشد.
چرا جابجایی مخزن‌های بتنی چالش‌برانگیز است؟
همانطور که اشاره کردیم، جابجایی مخزن‌های بتنی برخلاف تصور، تنها نیازمند نیروی بالا و استفاده از تجهیزات باربرداری نیست. بلکه نیاز به دقت بالا و رعایت اصول ایمنی دارد. این مخازن اغلب چندین تن وزن دارند و به دلیل جنس بتنی خود، در برابر ضربات و فشارهای وارد شده به صورت نقطه‌ای حساس هستند. از این رو اگر جابجایی آن‌ها به درستی انجام نشود، امکان ترک خوردگی، شکستن یا حتی واژگونی آن‌ها وجود دارد که می‌تواند خسارات مالی و حتی جانی به دنبال داشته باشد. از طرف دیگر، در بسیاری از کارگاه‌ها و پروژه‌های ساخت و ساز، محدودیت فضا نیز وجود دارد که امکان استفاده از جرثقیل‌های بزرگ یا ماشین‌آلات سنگین را کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی، استفاده از جرثقیل دستی به عنوان راهکاری مطمئن، ارزان و کاربردی مطرح می‌شود. در ادامه به بررسی بیشتر مزایای استفاده از جرثقیل دستی برای بلند کردن سازه‌ها و مخازن بتنی می‌پردازیم.
ایمنی بالا
جرثقیل دستی مجهز به سیستم قفل و ترمز مکانیکی است که از سقوط ناگهانی بار جلوگیری می‌کند. در نتیجه، امنیت اپراتور و سازه را تضمین می‌کند. به همین علت در اکثر کارگاه‌ها برای جابجایی مخزن‌های بتنی از این وسیله استفاده می‌شود.
کنترل بهتر در فضاهای محدود
به دلیل برخورداری از ابعاد کوچک و طراحی به صورت فشرده، این وسیله قابلیت استفاده در فضاهایی را دارد که جرثقیل‌های بزرگ امکان ورود ندارند. علاوه بر این به دلیل عملکرد دستی، جرثقیل دستی گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌هایی است که دسترسی به منابع برق با محدودیت‌هایی روبرو است.
قیمت مناسب
در مقایسه با تجهیزات سنگین‌تر مانند جرثقیل‌های برقی یا هیدرولیکی، هزینه خرید، نگهداری و استفاده از جرثقیل دستی برای جابجایی مخزن‌های بتنی بسیار کمتر است. این یعنی یک گزینه‌ی مقرون به صرفه و اقتصادی برای استفاده!
قابلیت استفاده در شرایط آب و هوایی مختلف
این وسیله در محیط‌های مرطوب، پر گرد و غبار یا دمای بالا نیز بدون اختلال در عملکرد کار می‌کند. از این رو در اکثر کارگاه‌های صنعتی می‌توان برای جابجایی مخزن‌های بتنی از جرثقیل دستی استفاده کرد.
مراحل جابجایی مخزن بتنی با جرثقیل دستی
جابجایی مخزن‌های بتنی یک عملیاتی است که نیازمند دقت بالا، زمان‌بر و حساس است. که باید با برنامه ریزی دقیق و رعایت تمامی نکات فنی و ایمنی و البته توصط تیم متهصص انجام شود. این فرآیند از بررسی اولیه محل شروع می‌شود، جایی که محل قرارگیری فعلی و مقصد مخزن، از نظر دسترسی، پایداری زمین، فضا و مسیر عبور بررسی می‌شود. سپس، وزن، ابعاد و نقاط تعادل مخزن محاسبه می‌گردد تا بر اساس آن، تجهیزات مناسب از جمله نوع جرثقیل دستی، طول زنجیر، نوع قلاب و نیاز به تجهیزات جانبی مانند تسمه یا اسلینگ تعیین شود. در مرحله بعد، جرثقیل دستی در نقطه مناسب نصب و مهار می‌شود و قلاب‌ها به نقاط مشخصی از بدنه مخزن متصل می‌گردند که فشار وزن به‌طور متوازن پخش شود. اپراتور با کشیدن زنجیر به‌آرامی مخزن را از زمین بلند می‌کند و آن را با حرکت کنترل‌شده و تدریجی به سمت محل جدید هدایت می‌کند.
مخزن روی پایه‌های از پیش آماده‌شده یا فونداسیون بتنی قرار می‌گیرد، تراز می‌شود و در جای خود ثابت می‌گردد. پس از پایان عملیات، تجهیزات باز شده، بررسی می‌شوند و سطح ایمنی عملیات ارزیابی نهایی می‌شود. این فرآیند در ظاهر ساده است. اما اجرای درست آن نیازمند تجربه، دقت و استفاده از ابزارهای مناسب مانند جرثقیل دستی می‌باشد که نقش کلیدی در ایمنی و موفقیت کل عملیات دارد.
انتخاب جرثقیل دستی مناسب برای جابجایی مخازن بتنی
یکی از مهم‌ترین تصمیماتی که در فرآیند جابجایی مخزن‌های بتنی باید اتخاذ شود، انتخاب نوع و ظرفیت مناسب جرثقیل دستی است. این انتخاب نه تنها بر ایمنی پروژه تاثیرگذار است، بلکه بر سرعت و کیفیت اجرای کار نیز نقش بسزایی دارد. برای انتخاب درست، باید وزن دقیق مخزن، ارتفاع مورد نیاز برای بلند کردن، و فضای کاری موجود به‌دقت محاسبه شود. به عنوان مثال، اگر مخزن در محیطی با سقف کوتاه یا فضای محدود قرار دارد، استفاده از جرثقیل دستی با زنجیر کوتاه‌تر و قلاب جمع‌وجور توصیه می‌شود. همچنین اگر مخزن بتنی دارای نقاط اتصال خاص یا وزن توزیع‌نشده باشد، ممکن است نیاز به استفاده از چند جرثقیل دستی به‌صورت هم‌زمان یا استفاده از تسمه‌ها و اسلینگ‌های کمکی وجود داشته باشد. انتخاب صحیح ابزار و متعلقات آن، نه تنها از آسیب به مخزن جلوگیری می‌کند. بلکه ایمنی کارکنان و تجهیزات را نیز به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
نتیجه گیری
بلند کردن و جابجایی تجهیزات سنگین و حساس، همواره یکی از مواردی بوده که در صنایع مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. با در نظر گرفتن وزن بالا، حساسیت ساختاری و اهمیت حفظ ایمنی در پروژه‌های عمرانی، جابجایی مخزن‌های بتنی نیازمند استفاده از تجهیزات ایمن، استاندارد و تخصصی است. این وسیله مخصوصا در پروژه‌های متوسط و کوچک یا در محل‌هایی با محدودیت فضایی، عملکردی ایده‌آل دارد. بهره گیری صحیح و اصولی از این ابزار نه تنها باعث صرفه جویی در هزینه‌ها و افزایش بهره وری می‌شود، بلکه احتمال بروز حوادث را نیز به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد. در نتیجه، برای انتقال ایمن مخزن‌های بتنی، جرثقیل دستی همچنان یکی از بهترین گزینه‌ها در اختیار مهندسان و تکنسین‌ها خواهد بود.